| تبیین رویکرد سیستمی در مدیریت ناترازی انرژی با بهره‌گیری از متدولوژی سیستم‌های نرم (SSM) |
| کد مقاله : 1051-IMB |
| نویسندگان |
|
عظیم زارعی1، مهدی ابراهیمی *2 1استاد،گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده اقتصاد،مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، شهر سمنان، ایران 2دانشجوی دکتری، گروه مدیریت صنعتی، دانشکده اقتصاد،مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، شهر سمنان، ایران |
| چکیده مقاله |
| ناترازی انرژی به‌عنوان یکی از چالش‌های راهبردی نظام‌های اقتصادی و زیست‌محیطی، در سال‌های اخیر به مسئله‌ای چندبُعدی و پیچیده در کشور تبدیل شده است. این پدیده تنها ناشی از کمبود تولید یا افزایش مصرف نیست، بلکه حاصل ناهماهنگی میان سیاست‌ها، ساختارهای نهادی، رفتار مصرف‌کنندگان و جریان داده در بخش انرژی است. پژوهش حاضر با هدف تبیین رویکرد سیستمی در مدیریت ناترازی انرژی، از متدولوژی سیستم‌های نرم به‌عنوان چارچوب روش‌شناختی بهره گرفته است تا ابعاد انسانی، سازمانی و فنی این مسئله در قالب مدلی مفهومی بازنمایی شود. پژوهش در هفت مرحله‌ی متدولوژی سیستم‌های نرم انجام شد. در مراحل نخست، از طریق تحلیل محتوایی و ترسیم نقشه غنی، ساختار پیچیده و بازیگران مسئله شناسایی گردید. سپس با استفاده از مدل CATWOE، دو سیستم کلیدی شامل «سیستم حکمرانی و سیاست‌گذاری انرژی» و «سیستم عملیاتی تعادل عرضه و تقاضا» تعریف شد. در ادامه، مدل مفهومی سیستمی مدیریت ناترازی انرژی طراحی و با واقعیت موجود در نظام انرژی کشور مقایسه گردید. نتایج نشان داد که نظام فعلی مدیریت انرژی در ایران بخشی، واکنشی و جزیره‌ای است، در حالی که مدل مفهومی پیشنهادی بر یکپارچگی داده‌ها، هماهنگی نهادی و یادگیری سیستمی تأکید دارد. تحلیل شکاف‌ها نشان داد که اصلی‌ترین ریشه‌های ناترازی در سه حوزه، ضعف حکمرانی داده‌محور و تعامل بین‌سازمانی، فقدان نظام بازخورد سیاستی و یادگیری نهادی و ناپختگی فرهنگی در مشارکت اجتماعی برای اصلاح الگوی مصرف قرار دارند. در نتیجه، تغییرات مطلوب و ممکن در سه سطح پیشنهاد شد. |
| کلیدواژه ها |
| ناترازی انرژی؛ رویکرد سیستمی؛ متدولوژی سیستم‌های نرم (SSM)؛ حکمرانی انرژی؛ یادگیری سیستمی |
| وضعیت: پذیرفته شده |
