تحلیل نقش یارانه‌های پنهان و جهانی‌سازی قیمت‌ها در مدیریت ناترازی انرژی، با محوریت بازار بنزین

کد مقاله : 1057-IMB (R1)

نویسندگان

زینب السادات سجادی *، بیتا احمدیان دانشگاه شهید بهشتی

چکیده مقاله

این پژوهش با رویکرد توصیفی– تحلیلی، به بررسی تاثیر سیاست‌های یارانه‌ای بر ناترازی انرژی در ایران می‌پردازد و می‌کوشد پاسخ دهد که آیا جهانی‌سازی قیمت بنزین می‌تواند به تعادل پایدار در بازار انرژی منجر شود یا خیر. داده‌های پژوهش از منابع رسمی داخلی و همچنین از پایگاه‌های بین‌المللی گردآوری شده است. در چارچوب نظری تحقیق، فرضیه اصلی بدین صورت تدوین شده است که جهانی‌سازی تدریجی قیمت حامل‌های انرژی، در صورت همراهی با هدفمندسازی یارانه‌ها و سیاست‌های جبرانی کارآمد، موجب کاهش ناترازی انرژی و افزایش کارایی تخصیص منابع می‌شود. برای آزمون این فرضیه، از روش کتابخانه‌ای و تحلیل اسنادی بهره گرفته شده و شواهد آماری و سیاستی دوره‌ی ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۲ با استفاده از تحلیل روند، مقایسه تطبیقی و ارزیابی سناریو مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد فاصله چشمگیر میان قیمت داخلی و قیمت فوب خلیج‌فارس منجر به مصرف فزاینده، قاچاق سوخت و تحمیل بار مالی سنگین بر بودجه عمومی شده است. تحلیل سناریوها نشان می‌دهد ترکیب اصلاح تدریجی قیمت‌ها با نظام قیمت‌گذاری پلکانی، بیشترین اثربخشی را در کاهش شکاف قیمتی و کنترل مصرف دارد. یافته‌های پژوهش، فرضیه‌ی اصلی را تایید کرده و حاکی از آن است که اصلاح موفق نظام یارانه‌ای مستلزم مهار تورم، ارتقای پایگاه داده‌های دهک‌های درآمدی و ایجاد اجماع نهادی در فرآیند تصمیم‌گیری است.

کلیدواژه ها

ناترازی انرژی، یارانه پنهان، قیمت‌گذاری، بنزین، فوب خلیج‌فارس

وضعیت: پذیرفته شده